Wie was Anselmus?

De Stichting Organisatie Anselmus Colloquium is vernoemd naar
Anselmus van Utrecht, de oudst bekende Nederlandse apotheker.

Van deze Anselmus is nauwelijks meer bekend dan dat zijn naam voorkomt op een document in het Rijksarchief te Utrecht:

anselmodoc
Jan van Nassau, elect van Utrecht, geeft den kelder onder zijn huis, naast de H. Kruiskapel, ten gebruike aan den apotheker Anselmus (nostro anselmo apotekario) en diens erfgenamen, 2 April 1276.

Deze H. Kruiskapel (voorloper van de huidige Domkerk) was gelegen aan het Domplein in Utrecht. De genoemde Jan van Nassau was in de periode 1267-1290 graaf en elect, een niet door Rome erkende bisschop. Hij vond het al vroeg belangrijk om een soort lijf-apotheker in zijn hofhouding te benoemen. Waarschijnlijk was Anselmus alleen werkzaam voor Jan van Nassau en zijn hovelingen, want er zijn geen aanwijzingen, dat zijn apotheek ook een openbare is geweest. Wat geneesmiddelen betreft zal hij zich voornamelijk met kruiden hebben beziggehouden. Daarbij zal de farmaceutische technologie zeker zijn aandacht hebben gehad, zoals in de bereiding van extracten.

Hoe het Anselmus van Utrecht verging is niet bekend. In de 13de eeuw genoot zijn graf (in de crypte van de Domkerk) enige volksverering als zijnde heilzaam voor hysterici. Mogelijk behoorde Anselmus tot de (gehuwde?) clerus en zou hij eerder als kloosterbroeder werkzaam zijn geweest. Zijn inmiddels verdwenen graf wordt twee eeuwen later één keer genoemd in een Spaans reisverslag over Vlaamse genadenoorden.

Tot een echte cultus rond de eerste Nederlandse apotheker is het nimmer gekomen.